Početkom
šezdesetih godina, u Vojvodini je postepeno sazrevala svest o potrebi osnivanja
vlastite profesionalne filmske producentske kuće. Zagovornici ove ideje nisu
bili samo foto-kino amateri, nego i javni i kulturni radnici. Vremenom je bilo
sve više pristalica ove ideje i u političkim krugovima. Pokrajinski
sekretarijat za kulturu je 1960. završio „prvu posleratnu stručnu i temeljnu
analizu o stanju i problemima u vojvođanskoj kinematografiji”.[1] Analiza je
pokazala velike, gotovo neobjašnjive protivrečnosti.
Vojvodina je zadržala raniju
tradiciju najjačeg regiona u SFR Jugoslaviji po broju bioskopa i po broju
posetilaca, kao i bruto ostvarenom prihodu od prodaje ulaznica. Godišnje je, u
Vojvodini, u tom periodu, bilo u proseku 20.000.000 bioskopskih posetilaca,
ili, u odnosu na broj stanovnika, svaki Vojvođanin je u proseku godišnje
odlazio 10 do 15 puta u bioskop. Po tom osnovu, a prema tadašnjim zakonskim
rešenjima, putem filmskog doprinosa, više od petine ukupnih sredstava za
filmsku proizvodnju u SFR Jugoslaviji, dolazilo je sa područija Vojvodine, koja
još uvek nije imala profesionalnu kuću ni za proizvodnju, ni za distribuciju
filmova. Nasuprot tome, u drugim krajevima SFR Jugoslavije, ne samo u Beogradu
i Zagrebu, u to vreme, u značajnoj meri bila je pokrenuta i razvijana filmska
proizvodnja. Neke republike su imale po nekoliko profesionalnih preduzeća za
proizvodnju i distribuciju filmova. Analiza koju je sačinio Pokrajinski
sekretarijat za kulturu pokazala je da je u Jugoslaviji do 1960. snimljeno oko
5.000 dokumentarnih filmova, od čega svega 20 sa temama iz Vojvodine.[2] U sredini sa
najgušćom bioskopskom mrežom i najvećim brojem ljubitelja filma, nije bilo niti
filmske proizvodnje, niti profesionalne distributerske kuće, čak ni teme, što
će reći događaji, ljudi, priroda Vojvodine nisu bili interesantni filmskim
stvaraocima. Uz to, reč je o sredini koja je imala veoma razvijen kulturni
život, sa jakim profesionalnim kućama u oblasti pozorišta, značajnim
dostignućima u oblasti likovne i muzičke umetnosti, kao i sa veoma dinamičnim
privrednim razvojem. Kako je u tom periodu došlo do znatne decentralizacije, u
pogledu zakonskog uređenja, finansiranja i upravljanja filmskom delatnošću,
stvoreni su objektivni preduslovi za prevazilaženje ovakvog stanja. Naime,
donošenjem Osnovnog zakona o filmu 1956. i ukidanjem budžetskog načina
finansiranja filmske proizvodnje, prelaskom preduzeća na samofinansiranje,
otvorene su mogućnosti i samoinicijativnog osnivanja preduzeća u oblasti
proizvodnje i prometa filmova. Početkom šezdesetih godina, učinjen je još jedan
korak u decentralizaciji upravljanja filmskom delatnošću, kada je republikama
data zakonska mogućnost uređivanja ove delatnosti. Uredbom Vlade SR Srbije iz
1969. sredstva filmskog doprinosa, odnosno fondovi za film podeljeni su tako
što je 40% ostajalo na teritoriji Srbije, van pokrajina, 33% pripadalo je SAP
Vojvodini, a 7% SAP Kosovu.[3] Ovom Uredbom,
Vojvodina je defakto dobila pravo raspolaganja izvornim prihodima namenjenim za
filmsku delatnost. Iste godine izrađen je nacrt zakona o filmskom doprinosu SAP
Vojvodine. Nakon javne diskusije Zakon je krajem februara 1970. usvojen u
Skupštini Pokrajine, a počeo je da se primenjuje od 8. marta 1970.[4] Prema ovom
Zakonu sva sredstva iz doprinosa za unapređenje domaćeg filma koja su pripadala
Pokrajini usmerena su „Neoplanta filmu”.
[1] Svetozar Udovički Dokumentacija I, Neoplanta film,
str. 1.
[2] Isto, str. 2.
[3] Petar Volk Istorija jugoslovenskog filma, str. 133.
[4] „Stanje
i problemi kinematografije SAP Vojvodine”, Pokrajinska privredna komora, Odbor za
kinematografiju, 1971. Dokumentacija I,
str. 398.
Нема коментара:
Постави коментар